Stanowisko glebowe dla słonecznika
Słonecznik tworzy silny pionowy system korzeniowy, który pozwala mu na pobieranie składników odżywczych i wody z dużej głębokości a co na tym idzie i objętości gleby. Słonecznik materiał siewny powinien być kwalifikowany i oryginalnie zaprawiany co pozwoli ograniczyć problemy z nierównymi wschodami i chorobami grzybowymi. Teoretycznie słonecznik może być uprawiany na każdym stanowisku glebowym, w praktyce jednak daje najlepsze plony ziarna na stanowiskach żyznych zasobnych w próchnicę. Oczywiście z naszej perspektywy ważna jest suma temperatur – czyli rejon uprawy i dobór optymalnej wczesności odmiany.
Optymalny odczyn dla rozwoju słonecznika to pH 6,5 do 7,0.
Jeżeli chcesz szybko sprawdzić orientacyjny odczyn swojej gleby możesz skorzystać ze wskaźnika, który wbijesz w ziemię i od razu pokaże Ci wynik. Taki miernik, możesz zamówić również w naszym sklepie – miernik odczynu gleby. Polecam również okresowe korzystanie z usługi badania gleby, które możesz zlecić w swojej najbliższej Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej. Nie są to wysokie koszty a pozwalają określić wszystkie podstawowe parametry gleby takie jak zawartość substancji organicznej, odczyn, zasobność w składniki mineralne, mikroskładniki itd. Wiedza o zasobności gleby ułatwia decyzję dotyczące stosowania dawek nawożenia mineralnego, obornika, wapnowania itd.
Najlepszym przedplonem dla słonecznika są rośliny okopowe i motylkowe. Ze względu na ochronę słonecznika przed częścią chorób grzybowych ważne jest unikanie siewu słonecznika po słoneczniku. Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy w opracowaniach dotyczących integrowanej ochrony słonecznika zaleca 4 lata przerwy w siewie słonecznika po sobie. Grzyby patologiczne, które są powodują choroby słonecznika pozostają w formie przetrwalnikowej (sklerocji i mikrosklerocji) na resztkach pożniwnych. Żywotność tych grzybów słabnie wraz z rozkładem i mineralizacją resztek pożniwnych.
Z tego samego powodu, w uprawie słonecznika, należy unikać przedplonu rzepaku i gorczycy na których rozwijają się grzyby powodujące zgniliznę twardzikową i szarą pleśń. Choroby te mogą powodować duże straty w uprawie. Przy siewie słonecznika na takim stanowisku, należy zwrócić szczególną uwagę na monitorowanie chorób grzybowych i stosować odpowiednią ochronę fungicydową. Warto też stosować pełna orkę, która jest prostym zabiegiem agrotechnicznym ograniczającym przenoszenie się chorób grzybowych słonecznika.
Słonecznik materiał siewny kwalifikowany w istotny sposób ogranicza porażenie chorobami grzybowymi ze względu z jednej strony na zaprawianie nasion fungicydami a z drugiej strony kwalifikat daje gwarancje nasion wolnych od zanieczyszczeń sklerocjami i innymi przetrwalnikami grzybów.
Przygotowanie gleby – bardzo ważny punkt w uprawie słonecznika
Słonecznik jest bardzo wrażliwy na przygotowanie gleby. Dobrze, głęboko uprawione stanowisko (jesienna orka przedzimowa) pozwala na silny pionowy wzrost korzeni, określanie przez niektórych jako “wwiercanie się” w glebę. Dzięki temu roślina ma dobry dostęp do składników pokarmowych w dużej objętości gleby i wody z większej głębokości.
Powierzchniowo uprawniona gleba z nienaruszoną twardą skorupą pod warstwą uprawy powoduje przyrost poziomy układu korzeniowego słonecznika, co bardzo negatywnie wpływa na dostępność nawozów i wody, stabilność roślin i może znacznie ograniczać plonowanie w warunkach stresowych – np. okresowe niedobory wody.
Termin i rejon siewu słonecznika
W Polsce optymalny termin przypada na okres kwitnienia mniszka lekarskiego (pop. mleczu), czereśni i czarnej porzeczki.
Temperatura gleby 8oC na głębokości 5 cm
Najczęściej optymalny termin to 15 – 25 kwietnia
Rejon uprawy słonecznika w Polsce jest podobny do uprawy kukurydzy na ziarno w I i II rejonie tj. FAO 230-290
Odmiany wczesne takie jak słonecznik MAS 83 SU można uprawiać w południowej i centralnej Polsce, poza chłodniejszymi rejonami na północy i pogórzem.
Odmiany średniowczesne słonecznika Helesun SU i Florasun SU wymagają już większej sumy temperatur i co prawda mogą być uprawiane w rejonie I i II uprawy kukurydzy, jednak trzeba się liczyć z dość wysoką wilgotnością ziarna podczas zbioru. Odmiany średniowczesne zdecydowanie bardziej ekonomicznie (ze względu na koszty suszenia wychodzą w najcieplejszych rejonach kraju).
Odmiana średniowczesna MAS 85 SU jest przez hodowcę polecana do uprawy w I rejonie uprawy kukurydzy. Na południu Polski plonuje najlepiej.
Słonecznik materiał siewny – jednostki siewne i normy wysiewu
Słonecznik należy wysiewać siewnikiem punktowym zachowując wysoką precyzję. Należy tak dobrać tarczki w siewniku, żeby uzyskać zalecaną normę dla danych warunków. Należy unikać zbyt dużego rozstawu rzędów bo daje on dobre warunki dla rozwoju konkurujących chwastów. Nie należy przekraczać rozstawu >75cm. Optymalnie dla słonecznika to 45cm, ale ze względów agrotechnicznych stosuje się 55-75cm.
Jednostka siewna stosowana przez większość hodowców to 150 tyś. nasion. Najczęściej stosowana norma wysiewu to 75 tyś. nasion / ha więc najczęściej 1 j.ś. = 2 ha
W zależności od masy tysiąca nasion (MTN/MTZ) jedna jednostka siewna może ważyć od 5,5 do 11 kg, średnio jest to ok 8-9kg. Daje to średnio 4-5kg nasion /ha. Należy jednak pamiętać, że taka norma wysiewu jest odpowiednia dla wysiewu punktowego – precyzyjnego. Wysiew słonecznika na kwiat cięty jest zbliżony ale należy go dostosować do wymagań poszczególnych odmian, które mogą się od siebie znacznie różnić np. odmiany wielokwiatowe, karłowe itd. Słonecznik jako roślina poplonowa lub np. w mieszance z facelią itp. – norma będzie zależała od sposobu siewu – dla siewników rozrzutowych będzie ona dużo większa. Należy również w takim przypadku wziąć pod uwagę dużo niższe niż przy kwalifikowanym materiale siewnym kiełkowanie, dlatego norma wysiewu słonecznika jako poplon lub międzyplon, nawóz na zielona masę itp. może wynieść nawet ponad 30 kg/ha.
Głębokość siewu słonecznika
Słonecznik materiał siewny nie powinien być siany zbyt głęboko np 5cm, bo ma to duży wpływ na opóźniony rozwój roślin i bardzo wydłużoną szyjkę korzeniową kiełkujących roślin. Przekłada się to zwykle na redukcję potencjału plonowania.
Optymalna głębokość jaką zalecają hodowcy to 2-3cm.